سونگقی 15 ییلداقی فرهنگی اوسیشیمیزه غیسغه بیرغارایش

2002 ده افغانستاندا تازه حکومت اورتا گلیشی بیلن بوتین دنیادن اولکا هر دورلی یاردم لر یاغیب باشلادی و کمک ادیجی دونرلر بول کمک لرینگ دورلی اوغورلاردا مصرف بولجاغینی اونگدن بللی اتدیلر یادا افغانستان حکومتینه مستقیم بیر شکلده دوام بردیلر.

میلیاردلرجه گیلن پول لار ایلکی باشده دولتی دیکلش و اولکانینگ دویبدن تخریب بولان بنیادی ایشلرینه همده مدنی و اجتماعی اوسیشلره تخصیص بریلدی، اول جمله دن اولکانینگ معارف و تحصیلی یوقاری اوقوو بولیملری ده اولی اوسیش غازاندی.

2003-نجی ییلی لویه جرگه ( اولی ییغناقدا) دری و پشتو دیللریندن سونگ ترکمنی، اوزبیکی، پشه یی ... و شونگه منگزش کؤپراق اولانیلیون هر بیر ولایت لرده شول دیللر اوچینجی رسمی دل بولیب اساسی قانونه گیردی و اوچینجی دیللری اوسدریش اوچین مکتب لرده اول دیلرده کتاب لر چاپ بولیب و هر دورلی ممکن چیلیک لر مهیا ادیلر دییب سؤز بریلدی.

یؤنه آرادان شونچه ییل گچمسینه گؤره گیره کلی آدیملار بول اوچینجی رسمی دیللری اوسدریش اوغوردا آتیلمادی و اول بریلن سؤزلر دینگه کاغذ یوزینده غالدی و غالیبرسه ترکمن دیلی خاصده ایزده غوییلدی حتی کؤپلنچ ییغناق لاردا و میدیاده باشقه دیلر قطارینده توتیلمادی و بو یاغدایدن بیزینگ عزیز خلقمیز کوپراق متأثر بولدی.

      اما بو ملتینگ گرچک ،غیراتلی، فرهنگ سؤیر و ملت سؤیر یگیت لری ، فرهنگی شخصیت لری و بعضی یاش اولی لاری بو اولکه ده بیزه غارشی بولیون آیریملیق لره غارامزدن بوش دورمان اؤز امکانلاری بیلن ال اله بریب فرهنگمیزی و شانلی تاریخمیزی اوسدریش اوغوردا اولی آدیم لر آتدیلار و بوگون بیز بول اوسیش لرینگ شاهدی دیرس، البته که باشقه دوست - دوغن ملتلره غارانمیزده بیزینگ اوسیمیز سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی تایدن خاصدا آزدیر یؤنه آزدا بولسه بویله اوسیشه اییه بولماق بیزینگ غوجارلی، غیراتلی و ادرمن لیگمیزنگ نشانه سی دیر چونکه بیز امپراطورلیق لار غوران گیشی لرینگ اولادی بیز دیکلش اؤسیش و اؤسدریش بیزینگ غانمیزده باردیر.

ادامه نوشته

کس نشد پیدا

کس نشد پیدا که در بزمت مرا یاد آورد
مشت خاکم را مگر در درگهت باد آورد
یک رفیق دست گیری در جهان پیدا نشد
تا بپای قصر شیرین نعش فرهاد آورد
در دل خوبان نمی بخشد اثر آیا چرا
سنگ را آه و فغان من به فریاد آورد
آرزوی مرغ دل زین شیوه حیرانم که چیست
تیر خون آلود خود را نزد صیاد آورد
در صف عشاق میبالد دل ناشاد من
گر بدشنامی لب لعلت مرا یاد آورد
دل کند لخت جگر را نذر چشم گلرخان
همچو آن طفلی که حلوا پیش استاد آورد
باشد آن روزی که آنشوخ فرامش کار من
یاد از حال من غمگین ناشاد آورد
کیست تا از روی غمخواری در این دشت جنون
بهر دست و پای من زنجیر فولاد آورد
عشقری از روی علم و فن نمیسازد غزل
اینقدر مضمون نو طبع خداداد آورد

صوفی عشقری

زمانه میزه دگیشلی اتالار سؤزی، نقل لار بیرنجی بولیم ( پیخاص چشمه سی آدلی کتابدن)

- کیچینی اولی سایماسنگ، اول سنی کیچی سایار

- کیچیسی بولمادیغینگ، اولی سی بولماز

- کهنه سیز تأزه بولماز، یمان سیز یخشی

- من بیزار، ایل بیزار، ایل بیزار، خدای بیزار

- اؤز ایکنینگ دویوملیق، کیشی بیره نی دادیملیق

- اؤزی آدم بولانینگ بیزینگ یورتده آش بار، اؤزی آدم بولمادیغا بیزینگ یورتده داش بار

- اؤزینگ اؤینگه بها برمه، ایل سنگا بها برسین

- ترکمنی دورتمه سنگ دویماز

- ترکمنینگ کیچی سی بولاندن، ایتینگ کوجیگی بول

- اوروشمان آیریلان، اویالمان غوشولار

- اوزاقداقی دوغان دن، یاقینداقی غونگشی یخشی

- ییگیت دیه نینگ ایسی لی – سووقلی بولسین

- یوز نامرد بیر ییگدینگ یرینی توتماز

- آدم بار گپ بار, ارپه بار چوپ بار

- آدم باردیر آدمزادینگ نقشی دیر، آدم باردیر حیوان اوندان یخشی دیر

- آدمینگ اؤزینه باقمه، سؤزینه باق

- آجینگ مقصدی دویماق، دوقینگقی قیماق

- آه دی، واه دی، اؤز غمینگی اؤزینگ ای

- آجیسی بولمادیغینگ سویجی سی بولماز

- آق دویه نی گؤردینگ می؟ گورم یوق؛ شوندان یخشی سی بولماز

- احمقه یوق بزمه، نادانه سؤز

- احمقینگ جوابی، اومسیم اوتورماق

- آلتین المه، آلقیش ال

- آش دیسن هپور – هوپر ، ایش دیسنگ غولاق یاپور

- آش اتانا آش ات، داش اتانا داش

- آت آدی بیلن، ییگیت اودی بیلن

- آت مونمه دیک آت مونسه، چاپا – چاپا اؤلدیرر

- قدر بیلمز قرداش دن، قدر بیلن یاد یخشی

- آدیب اتدریب بولمسه، اوروب اتدریب بولمز

- آیسنگ گپ بولار، آیتماسنگ گپ بولار

- بخیلینگ باغی گؤگرمز, گوگرسه ده میوه برمز

- بار دییب آشما، یوق دییب شاشما

- بار بارینی آیدار، یوق زارینی

- بار چانغیم، گیل چانغیم، بارماسانگ – گیلمه سنگ، اورته یولدا دوویل چانغیم.

آیریلمه

مستانه يورينچانگ‌ غيري‌ يوردوندا
اونوپ‌ اوسن‌ اوز يوردونگدان‌ آيريلما
مغرور كاكيليك‌ دي‌ نفسينگ‌ اوغروندا
 داما دوشوپ‌، قاناتينگدان‌ آيريلما

توكل‌ ات‌، خلقه‌ سيرينگ‌ بريپ‌ بار
صبر ايله‌گيل‌، بي‌صبرليق‌ هم‌ بيكار
هر يره‌ بارسانگيز، نصيبانگيز بار
 "باي‌ بولاي‌!" دييپ‌، هزتينگدن‌ آيريلما

نامردلار هم‌ مخنث‌لر ـ ناچارلار
دوزونگ‌ ايييپ‌،ايشينگ‌ بولسا قاچارلار
سيرينگني‌ فاش‌ اديپ‌، عيبينگ‌ آچارلار
 قدرينگ‌ بيلن‌ الفتينگدن‌ آيريلما

گدالارينگ‌ كونگلي‌ شاليق‌ني‌ ايستير
نادان‌ كونگلي‌ يالغان‌ سوزه‌ راست‌ دييير
بي‌قدرلار دوشمانينگا دوست‌ دييير
 تعليم‌ برن‌ اوستادينگدان‌ آيريلما

كيمسه‌ قاششاق‌ بولوپ‌، كيمسه‌ باي‌ بولار
هر كيمسانينگ‌ بختي‌ - اقبالي‌ بيلر
هرنه‌ گلسه‌ باشا، تيلينگدن‌ گلر
 مختومقلي‌ خلق‌ ياديندان‌ آيريلما

شعر: مخدومقلی فراغی

صلح و دینچلیق حسرتیدنداقی دیاریم

 

     اؤلکامیز افغانستاندا ییل لاردن بأری بولوپ گیلیون اوروش لار بو اؤلکه ده یاشیون بوتین خلق لاری صلح و دینچلیغه حسرت غویدی

اگر چه اون دورت ییلدان بأری بولوب گیلیون اؤزگرشیکلر و اؤسیشلر ملتمیزی بیرآزاجیق گیله جک اؤچین امیدلندیردی یؤنه سونگقی اوچ ییلینگ ایچینده بولیب گیچن تأزه واقعه لار ینه ده خلقمیزینگ امیدینی گیله جگه غارشی پسلتیردی.

     بولیب گیچن واقعه لارینگ بیرناچه سینی یادلاب گیچر بولسق تأزه ملی وحدت حکومتینگ اورتا گلیشی و ناسأزگارلیقلاری، قندوز ولایتی نینگ ایکی گیزک حکومت مخالف لرنینگ الینه گچیشی، قدرت تقسیم بولیشی و بول اوغوردا طرف لارینگ و حزب لارینگ ناسأزگارلیک لری، و بوتین اؤلکه ده اوروش لارینگ کوپلیشی دیر.

غالیبرسه بو اؤلکه ده یاشیون دوست و دوغن ملترینگ آراسیندا آییرامه چیلیق و حق حقوق لارینگ دنگ بریلمه دیگی همه لره گونش یالی اورته دیر.

خوب ایندی اگر ده ایچرکی غیینجیلیق لاری بیر طرفه غوییب اؤلکأمیز افغانستانی بیرآزدا داشارادن غراپ گؤرنده و گؤیچلی قدرت لرینگ سیاستنه اویونجق بولیب گیلیون لیغی ده آشکاردیر، البته بویله اولی اویینلارینگ اونگنی آلیشلیق حاصم زمان و کؤپ چیقدایجی گیرک دیر.

    هر وقت که اؤز اؤلکام غیینچیلیق لاری حقده بیر زاتلار یازجق بولسم همیشه رسمی سفرلارده بولیب گؤرن یورتلار یادیمه دوشیور و بیردن بیره اول اؤلکه لر بیلن افغانستانی قیاسلاب گؤریورین طبعاً کأبیر افریقا اؤلکه لرینه دنگاب گؤرنده کؤپ اوغورلارده اولاردن اؤنگده بولانمیز اورته ده عیان دیر چونکه بیزده بار فرهنگ، دأب دستورلار، مقدس اسلام دینمیز و معنوی قمتلیق لارمیز باشقه ملت لره غرانده خاص ایلرده دیر

یؤنه نأمه ده بولسه نتیجه ده اولکامیزداقی غیینچیلق لاری دؤیبی نأچه ییل لاردن بأری دوام ادیب گیلیون اوریشلار دییب اؤز اؤزیمه قناعت بریورین چونکه بیزینگ المیزدن گیلجک باشقه بیرچأره یوقدیر و اؤلکامیزده بولیب گیلیون بو واقعه کؤپلنچ سبابکأرلاری باشقه یورت لاردیر دییب فکر اتیورین.

ایندی بولسه شونچه بولان ایشلر بولدی یؤنه بیزده المیز و قولمیز باغلی اوتیرمان بیر ایشلر بتیرمک وقتی گیلدی دییب اویلانیورین سبأبی نتیجه ده بیز بو اؤلکه نینگ رعیت لاری و بیزینگ یاشاب گیلیون و اتا بابامیزدن بیزه میراث غالان بو یوردی ساقلاب و اونی اؤزگرتمک بیزینگ بورجمیز دیر.

ایلکی بو اؤلکانینگ هر بیر رعیتی اؤزینه دوشن بورجی یرنه یتیرمه لی و اصلاح اتمکلیگی اؤزیندن باشلامه لی ، دیل، دین، منطقه، رنک، حزب و باشقه آییرماچیلیغه سباب بولیون حرکت لرینگ اونگینی آلیشلیق و باشقه کیم بولسه بولسین بیزینگ یورده گیلیب اؤز سیاستنی یؤره دیب بیزینگ آرامیزه فتنه سوقجق لاره رخصت برمه لی دألدیر.

و بو وطنه خیانت اتجکلری ده ایل اولوسه تاناتمالی دیر که گیله جکده هیچ کیم بیزه یان گؤز بیلن غرامز یالی.

عزیز وطنداشلار! اتالارمیز عجایب بیر اتالار سؤزی بیلن بیزه اولی اولی پندلر میراث غوییب گیدیبدیر لر " نان گدای بولسنگ ده جای گدای بولمه " البته بو قمتلی سؤزینگ معنی سینی همه میز بول نأچه ییل اوریش لار و بوسغینلیق ( مهاجر لیق) زمان دا عملی بیر شکلده یاشاب گؤدیک

اونینگ اوچین بویله اولی قیینچیلیق لاردن چیقیشلغین دینگه بیر یولی باردیر اولده " بیری بولمق و دیری بولمق" اگرده بول یولی بیز اؤزمیزه یؤرلگه تعین اتمه سک گیلجگمیز موندن ده غرانقی گؤرینیور و الله ج ساقلاقین بو غرانقی لیق بیزی یوقلیغه سوریکلان یولدیر

اونینگ اوچین بول اؤلکانی آباد ادیش اؤچین هیچ بیر شکلده آییرماچیلیق اتمأن دوست دوغن ملتلر بولیب و گیله جک نسل لرمیزه بویسانچلی، آباد، آسوده، بیطرف، اؤز ایاقلاریندا دوران و مستقل بیر افغانستان میراث غویالینگ که بیزدن سونگقی گیلجک نسل لر بیز یالی غینانمسین لار.

حرمت بیلن

الحاج نورمحمد قویاش قاریزاده

شبرغان – 7 دلو 1395

 

 

 

 

زنده گی نامه دوکتور سید محمد صدیق امینی مؤسس وبنیان گزار اولین نشریه ترکمنی ( گوراش ) در افغانستان

 دکتور سید محمد صدیق امینی فرزند الحاج سید محمد امین به اساس اسناد رسمی در سال ۱۳۲۶ هجری شمسی مطابق ۱۹۴۹ میلادی ولی در حقیقت امردر سال ۱۳۲۴ هجری شمسی که مصادف با ۱۹۴۵ میلادی میگردد در یک خانواده زراعت پیشه وفرهنگدوست در قریه ارساری اوبه موریچاق ولسوالی بالا مرغاب ولایت بادغیس متولد گردیده. مکتب ابتدایی را در زادگاه خویش به اتمام رسانیده بعد شامل حربی شونحی گردیده است .در سال 1339 هجری شمسی مرحوم الحاج سید محمد امین پدر بزرگوار وی نامه یی را به زبان ترکمنی تحریر و برایش ارسال نموده بود همانا نامه مذکور بدست استخبارات آن وقت رسیده جهت بازپرس قرار گرفت تا در مورد چگونه گی نامه که چرا به زبان ترکمنی تحریر یافته است جواب لازم ارایه نماید : همانا دلایل مرِيی من نسبت تحریر نامه (پدرم جز از زبان ترکمنی به زبان های دیگر چون فارسی ,دری و پشتو آشنایی درست ندارد )مورد سمع و توجه لازم استخبارات حربی شوونحی باالخصوص مدیر مربوط استخبارات که عبدالودود جگرن بود قرار نگرفته مطابق اهداف شوم و ستم ملی استثمارگرانه وقت علاوه بر لت و کوب مدتی را محبوس ماند . و از جانبی هم با تولید عقده دل نتوانست حربی شوونحی را بخواند .رهی را جستجو کرد تا به زبان مادری اش (زبان ترکمنی)بایست چیز های را نوشته و به مردم ستمدیده ترکمن تقدیم کند .همانا در سال ۱۳۴۳ در چارچوب وزارت عدلیه وقت شامل ماموریت شده به رتبه ۱۳ تثبیت رتب سیزده گانه شده در بست رتبه دهم به صفت خبروال ریاست محکمه بادغیس مقرر گردید بعدا در سال ۱۳۴۴ در بست رتبه ششم به صفت آمر امنیت عامه ریاست محکمه بادغیس ، سپس در محاکم ابتداییه مرکز بادغیس ،محکمه ابتداییه بالا مرغاب ولسوالی قادس انجام خدمت کرده است. در سال ۱۳۵۴ به صفت آمر مالی و اداری ریاست تصدی آبرسانی ولایت بغلان مقرر شد . خوشبختانه در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی به صفت راپورتر روزنامه انیس در کابل تقرر حاصل کرده و بعداٌ با حفظ وظیفه قبلی به صفت معاون جریده یولدوز توظیف گردید تا اینکه از بطن جریده یولدوز ستاره دیگری بنام جریده گوراش در آسمان مطبوعات درخشید و منهم به صفت مؤسس و مدیر مسوول گوراش, فرمان ریاست جمهوری انوقت را حاصل کرده که در عین وقت در انستیتوت علوم اجتماعی کمیته مرکزی ح,د,خ,ا شامل شده و تحصیلات خویش را در رشته ژورنالیزم ادامه و به درجه لیسانس دیپلوم عالی را نایل گردید .سپس به صفت ریس هنر و هم ریس تیاتر بعداٌ به صفت ریس عمومی موسیقی وزارت اطلاعات و فرهنگ ایفای وظیفه کرده .متعاقباٌ در انجمن نویسنده گان افغانستان به صفت ریس نقد و پژوهش های ادبی مقرر گردیده و بعد از مدتی هم ریس عمومی مالی و اداری ریاست عالی انجمن نویسنده گان افغانستان ایفای وظیفه کرده .سپس در سال۱۳۶۵ بر اساس لزوم دید مقامات رفیعه در چارچوب کمیته دولتی مطابع به صفت ریس عمومی اداری و مالی مقرر شده ام . بعداٌ بنا بر هدایت مقامات ذیصلاح در نواحی دهم و چهارم حزبی شهر کابل و هم بعداٌ به صفت مدیر بخش ترکمنی رادیو تلویزیون افغانستان ایفای وظیفه کرده . در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی مطلبق ۱۹۹۲ میلادی جهت ادامه تحصیلات عالی به انستیتوت عالی دولتی بین المللی ماسکو (МГИМО ) شامل گردیده در سال ۲۰۰۰ میلادی سند فراغت خویشرا به درجه دوکتورا ژورنالیزم حاصل کرده .سپس در سال ۱۳۸۲هجری شمسی با اخذ جواز نامه ۳۶ سال ۱۳۸۲/۲/۲ ریاست انسجام بررسی و ثبت سازمان های اجتماعی وزارت عدلیه به صفت ریس انجمن فرهنگی ترکمن های افغانستان برگزیده شده و در عین حال با اخذ جواز نامه مطبوعاتی۱۴۷ سال ۱۳۸۲.۲.۱۰ ریاست نشرات وزارت اطلاعات و کلتور وقت به صفت مدیر مسوول مجله گونش, ارگان نشراتی انجمن فرهنگی ترکمن های افغانستان عزیز تقرر حاصل و رسماٌ به نشرات مجله گونش آغاز نمودند و در عین زمان شورای صلح و همبسته گی ترکمن های افغانستان برای اولین بار طی جلسه شکوهمندی به ریاست افتخاری بنده در کابل ایجاد و شورای مرکزی آن تعین گردید همانا فردای آن شورای مرکزی آن نهاد طی جلسه جداگانه ریس و معاونین خویش را تعین نموده و وی را به صفت معاون ارتباط خارجی نهاد متذکره تعین نمود. تا کنون ترکمن های افغانستان با وصف پرابلم های وارده مبنی بر حسادت های اقوام مختلف افغانستان توانسته است شورای ترکمن ها را تحت نام شورای همبسته گی اسلامی ترکمن های افغانستان حفظ نماید و وی هم به صفت معاون ارتباط خارجه آن شورا فعالیت مینماید. دکتور امینی برای فعلاٌ در چارچوب ادارات دولتی وظیفه رسمی نداشته در شهر عشق آباد ترکمنستان امرار حیات مینماید. دارای هشت فرزند بوده منجمله سه دختر و پنج پسر میباشد.

Ene jan

Ene jan aglama, indi aglama
yüregin yarasy biterde gider
garyplyk derdine yürek daglama
bügünlerde bir gün öterde gider
* * *
ulalddyň sen meni terbiye berip
nur saçdyň yoluma sem yaly erip
saraltma renkiňi men gaygyryp
gara gijan daňy atarda gider
* * *
dogan siper maňa hanjarda batmaz
menden razy bolsaň hic bahtym yatmaz
käsiler enesin hiç razi etmez
görseň bir gün laya batarda gider
* * *
okap ahyr ayagyma galaryn
seniň yaralaryňa melhem çalaryn
mydam huzuruňda doga alalaryn
hiç durmaz bügünler geçerde gider
* * *
behişt eneleriň ayak astynda
hemde bereketler bardyr destinde
et hyzamtyn barlygynda hestinde
yogsa bu pursatlar gaçarda gider
* * *
Ey mehriban enem müň biri yaşa
saňa gelen derdler gitsin dag daşa
seniň razylygyň altyn täj başa
Kuyaş kemin nuryn saçarda gider

Ata Nesihaty

 

Yazar boldum naçe pendu nesihat

diňle oglum nesihatym unutma

gayratly edermen, bolup ba himmet

diňle oglum nesihatym unutma

*    *    *

Yaman adam bilen oturup turma

sana wepa etmezler ynanyp durma

aldama aldanma hor bolup yörme

diňle oglum nesihatym unutma

*     *    *

Käsiler pul üçin dost bolup gezer

dost bolup işiňi içinden pozar

bak sag u soliňa eyle bir nazar

diňle oglum nesihatym unutma

*     *    *

söy watany hyzmat etgil her zaman

tä ki bolsun watan düsmandan aman

myradyň berdir ol kadyr subhan

diňle oglum nesihatym unutma

*     *    *

ene atan razy etgil özinden

gaçyrma olary birdem gozunden

sen hemde dynarsyň ogul gyzyňdan

diňle oglum nesihatym unutma

*    *    *

ylym oka ýza galma her kimden

ylym gymmatlydyr hem zer u simden

yzlap yöre yoluň lukman hekimden

diňle oglum nesihatym unutma

*    *    *

durmuşumde seniň gamyň eymişem

saňa täze özim köhne giymişem

Kuyaş aydar oglum saňa dimişem

diňle oglum nesihatym unutma

 

 

 

که میگه فاسدترین است؟

که گفتـه کشــورم فاســدتـــرین اســـت؟

برعکس این کشورِ من بهتـــرین است

بزرگــــــــانش همــه از پـــول گـریزند

و گـرنه گــــنجـــها زیر زمیـــــن است

نمـی فهمد کســـــــــی اینــــجا ز رشوه

فقـــط نام شیـــرینی ها همــــــین است

کســـــی کــــاغـذ پرانــی یاد نــــــدارد

چرا کـــه وقـــت وقـــت کمیــــن است

کســــی گفتــــا اگر اینـــــجا فساد است

که شـــــاید خود او هــم این چنین است

درین کشــــور همــــــــه معیــــار دانند

ازین خاطر که کشور مثـــل زین است

نداند کــــس ز تبعیــــض و نفــــــاقـــی

همه یک ملت و یک جان و دیــن است

بگــــــویــــید دیگر این تهمــت مبنــیدید

بس است دیگر که این گپ آخرین است

نورمحمد قویاش قاریزاده

راهیان نور : سوانح مختصر شیخ الحديث و التفسير الحاج مولوی صاحب عبدالرزاق ابن قربان نظر

راهیان نور 
بسم الله الرحمن الرحيم
سوانح مختصر شیخ الحديث و التفسير الحاج مولوی صاحب عبدالرزاق ابن قربان نظر:

در سال 1299 هجری شمسی در یک خانواده متدین و مسلمان طبقه دهقان و فقیر تولد یافته تعلیمات ابتدایی را در زادگاهشان ولسوالی خم آب ولایت جوزجان به پایان رسانیده با قبول زحمات زیادی پیاده در دشت های سوزان راهی مسافرت شده علم مبادی صرف نحو را در مدرسه خلیفه صاحب قزل آیاغ فرا گرفتند سپس عازم ولسوالی آقچه ولایت جوزجان شده در مدرسه شورمیدان علم صرف و نحو را به اکمال رسانیدند بعداً بخاطر فرا گیری علوم بیشتر عازم ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب شده در آنجا از دا ملا عبدالغفار و دا ملا نظام الدین علوم بدیع و معانی را بشکل عالی فرا گرفتند بعداً عازم ولسوالی تاشقرغان ولایت بلخ شده از نزد دا ملا امان الله و دا ملا عرب علوم فقه ، اصول فقه و اصول نحو را به اتمام رسانیدند به تعقیب آن در ولسوالی های رستاق و چایآب ولایت تالقان سفر نموده فنون منطق ، حکمت ، ریاضی و علم میراث را از مولوی صاحبان دولت خواجه ، عبدالله و عبدالکریم آموختند سپس عازم کابل شده دوره حدیث را نزد شیخ الحديث و التفسير مولوی صاحب عبدالمنان و مولوی صاحب نصرالله آموختند و از نزد مولوی صاحب عبدالغنی مشهور به مولوی صاحب قلعه بلند علوم متداوله باقیمانده را فرا گرفته در سال 1325 هجری شمسی عازم ولسوالی تگاب ولایت کاپیسای امروز شده در آنجا از دارالعلوم حمیدیه به در جه عالی سند فراغت شان را اخذ نموده به ولایت جوزجان عودت نموده در مدرسه ابن یمین برای مدت 3 سال تدریس نمودند که بعداً در نواحی مختلف آتی اولاد وطن را در علوم سماوی تدریس نمودند : در مدرسه قریه چو بباش خورد مدت 3 سال در مدرسه قریه سرخ ولسوالی آقچه مدت 4 سال در مدرسه شخصی خودشان در شهرنو ولسوالی آقچه مدت 12 سال در مدرسه قریه جنگل اریغ ولسوالی آقچه مدت 6 سال در مدرسه حیت حاجی مدت 3 سال در مدرسه قریه آت چاپر شبرغان مدت 12 سال و در آخر در مدرسه شخصی خودشان واقع شهر مزار شریف بنام مدرسه فیض عام برای مدت 15 سال تدریس نمودند در نتیجه عالمان زیادی را جهت ارشاد امت فخر عالم حضرت محمد مصطفی (ص) به جامعه تقدیم نمودند که 62 سال عمر عزیز خویش را صرف تدریس نمودند بالاخره یوم چهارشنبه مورخ 25 عقرب سال 1386 هجری شمسی به سن 87 سالگی داعی اجل را لبیک گفتند .
انا لله و انا الیه راجعون 
روحشان شاد و مقامشان فردوس برین باد
آمین یا رب العالمین

 

 

Fedakarlık

Canını Kurtarmak İçin Karısını Gemide Bıraktı. Yaptığı Sizce Doğru Mu? Hikaye Herkese Ders Olacak Cinsten.

Öğretmen bir gün denizin ortasında batmak üzere olan bir geminin hikayesini sınıfta öğrencileriyle paylaşır. Gemideki çift cankurtaran botunun yanına kadar gelir ve sadece bir kişilik yer olduğunu görür. Hikayenin gerçekliği hakkında tamamen emin olmasam da, hepimizin hikayeden ders çıkaracağını zannediyorum.

Öğretmen, hikayeyi anlatmaya başlar. Gemi, denizin ortasında aniden batmaya başlar. Gemideki bir çift cankurtaran botuna yaklaşırken sadece bir kişilik yer kaldığını görür. O an adam, karısını geride bırakır ve bota atlar.

Batmak üzere olan gemideki kadın eşine bakar ve son cümlesi şu olur. Öğretmen bir an durur ve öğrencilerine, “Sizce kadın, kocasına ne demiş olabilir?” diye sorar. Öğrencilerinin çoğu: “Senden nefret ediyorum. Nankör herif!” demiştir diye cevap verir. Öğretmen, köşede sessizce oturan bir çocuk görür ve aynı soruyu ona da sorar. Çocuk, “Öğretmenim bence ‘Çocuğumuza iyi bak demiştir'” diye cevap verir. Öğretmen şaşırarak çocuğa sorar, “Daha önce bu hikayeyi duymuş muydun?” Çocuk kafasını sallar ve “Hayır ama annem babam vefat etmeden önce aynı şeyi söylemişti.” der.

Öğretmen suratında üzgün bir ifadeyle, “Cevabın doğru” der. Gemi batar, adam evine gider ve kız çocuğunu tek başına yetiştirir. Yıllar sonra çocuk vefat eden babasının günlüğünü bulur. Meğerse, çift gemi seyahatine çıktıklarında kadına ölümcül hastalık teşhisi konmuş. O kritik anda, baba ölmek üzere olan eşi yerine kendini bota atmış. Baba günlüğünde, “Denizin dibine beraber batmayı o kadar isterdim ki… Ama çocuğumuz için, tek başına denize batmanı izlemek zorunda kaldım.” yazmış. Hikaye biter ve sınıf sus pus olur. Öğretmen, çocukların hikayeden gereken dersi çıkardıklarını düşünür. İyiyle kötüyü ayırmanın, aralarındaki ince çizginin ne kadar kafa karıştırıcı olduğunu anladıklarını düşünür. Bu nedenle, olaylara yüzeysel olarak bakmamalı ve ön yargılarda bulunmamalıyız.

Hesap geldiğinde hesabı ödeyen bir arkadaş, zorunlu hissettiği için değil arkadaşlığa paradan daha çok önem verdiği için bunu yapar. İş hayatında sürekli insiyatif alanlar bunu aptal oldukları için değil sorumluluğun ne demek olduğunu bildiklerinden yaparlar.

Tartışma sonrasında ilk özür dileyen kişi bunu suçlu olduğu için değil etrafındakilere değer verdiği için yapar. Size sürekli mesaj atan birisi, yapacak başka bir şeyi olmadığından değil, size önem verdiğinden bunu yapar. Bir gün hepimiz sevdiklerimizden bir şekilde ayrılacağız. Sohbetlerimizi ve beraber kurduğumuz hayalleri özleyeceğiz.

Bir gün çocuklarımız eskilerden bir fotoğraf görecek ve “Bunlar kim?” diye soracaklar. İçimiz kan ağlayarak “Bunlar, hayatımın en güzel günlerini geçirdiğim insanlar.” diye cevap vereceğiz. İlham verici ve duygu yüklü hikayeyi arkadaşlarınız ve aileniz ile paylaşmayı ihmal etmeyin.

ظهیرالدین محمد بابر

با تُــــــــرک ستیـــزه مکــن, ای میـــر بیــــانـه

چـالاکــی و مـردانگــــی تُـرک عیـــــــان است

گــــــر زود نیائی و نصیـــحـت نکنـــــی گوش

آنجاکه عیان است, چه حاجت به بیان است

 

درد کسی که دنیاست - دردش مثل دنیاست

Bu Gala Daşlı Gala

Dağlara çen düşende
Galbime gam düşende
Ruhum bedenden oynar
Yadıma sen düşende

Bu gala daşlı gala
Cıngıllı daşlı gala
Korkaram yar gelmeye
Gözlerim yaşlı gala

Kızıl gül olmayaydı
Sararıp solmayaydı
Bir ayrılık bir ölüm
Heç biri olmayaydı

Bu gala daşlı gala
Cıngıllı daşlı gala
Korkaram yar gelmeye
Gözlerim yaşlı gala

Bulağ başı buz olar
Üstü dolu gız olar
Eğil desmalın götür
Ben götürsem söz olar

Bu gala daşlı gala
Cıngıllı daşlı gala
Korkaram yar gelmeye
Gözlerim yaşlı gala

Azeri şiiri

زمانه آدلی کتابیم دورت دیلده ( ترکمنی, اوزبیکی, دری و ترکی دیللرینده یازیلیب چاپدان چیقدی.

 

بیرنجی دن الله شکرلر بولسین که ینه ده بوگون زمانه آدلی کتابمی یازیب ایل اولوسه تقدیم اتمک منگه نصیب اتدی.

 هر بیرمیزنگ بوینمیزنگ بورجی بولان بو ملته الدن گیلن خدمتی یرینه یتیرمک دیر و من هم شول ادبی– فرهنگی و خیریه ایشلر بیلن آزدا بولسه شول بورجی یرینه یتیریب اوزیمی وجدانیم یانیندا راحت حس اتیورین. ناچه ییلاردان باری گیجه گوندیز دیمان – هارمان بو خدمت بورجینی ادا ادیب گیلمک من اوچین بیرعادت بولدی یونه بو یولده یوره مکلیک هم اوزینه گوره قیینچیلیق لاری بار فقط من بو قینچیلیق لاری (عدالتسیزلیق، گوریب بیلمزلیک، تشویق بولمازلیق و حتی مانع بولیشلیق لار...) گوزه آلیب یوله دوام بردیم و دوام بریورین.

یونه بویله قینچیلیقلار دواملی شکلنده بولاندا آز-آزدان انسانی فکری تایدان غیناب باشلیور و یوره گی جوشدیریور، و سونگنده بو جوشن یوره گی بیر دورلی بوشالتماق گیره ک بولیور، یونه بیزینگ جامعه میزده هر بیر دوغری سوزی آیتسانگ و یا هر بیر جوشن یوره گی آچیق بیر شگلده اورتا دوکسنگ غینانجقلار کان بولیور، شونینگ اوچین هم من بول دوغری سوزلری، یوره ک جوشغنینی، عدالتسیزلیق لاری شعرلر، دگیشمه لر (طنز) و مقاله لر بیلن بیان اتمانی معقول گوردیم و بو یولده هم دوام بریب گیلیورین.

هووا دییلجک سوز جودا کوپ یونه من همه سینی آچیق بیر شگلده اوز شعرلر، دگشیمه (طنز) لر و مقاله لاریمده بیان ادیب گیچدیم انشالله سیزلر اوقیب اوندن بهره الارسنگیز دییب امید اتیورین.

شول فرصتدن فایده لانیب بو کتابی چاپ ادیب ایل اولوسه تقدیم اتمکلیک اوغوردا باشدان سونگینه چنلی من بیلن اولی خدمتداش لیق ادن گیشیلر هر بیری حرمتلی دکتور سید محمد صدیق امینی، حرمتلی استاد و بییک شاعر میز عبدالرحیم اوراز، حرمتلی عبدالرحمان یتیم،  حرمتلی الحاج قاری عبدالاحد غاراجالی، حرمتلی حاجی جمعه غاراجالی، حرمتلی محمد کمال رحیمی، حرمتلی محمد نسیم صحبتی، حرمتلی محمد صفر نظر امانی، حرمتلی کرامت الله عزیزی و خدمتی گیچن هر بیر گیشی دن بیر دنیا منتدارلیق بیلدیریورین.

عاشق دربار شاهم

عاشقــــی دربار شاهــــم من ز کابل میروم

در گلی سرخ سخــــــی جان با توکل میروم

چند روزی همچو مهمان میستم در شهر یار

آقچـه را دیده , شبـــرغان تا سرپل میــــروم

چند روز دولت آباد هـــــــــم تماشــــا میکنم

جانب شیـــــرین تگابش چیـــــدن گل میروم

کوهســــار میمنه ماه حمل جوش گل است

از برای چیـــــدن ریحان سنبــــل میــــــــروم

شعر: (.......)

آق گییم

 

وطنیم !

مونچه غیینچیلیق لاره غره مازدن ینه اول آق کوینگی گیگیل

دغلار , دوزلر , باغ و صحرالار اپآق آغه بورنسین

بیر ناچه وقتلیق بولسه ده ....

قیینچیلیق لاردن غالان یره لار اورتینسین

بوتین غیش فصلی بویله آغه بورن وطنیم

اونسونگ

بهار گیلسه اول آق غارلار اریسه

آز آزدان , داغ , دره و آریق لاردان اینیب

وطنمینگ هر بیر باغ و اکینلرینی سووغارسین که ...

نتیجه ده وطنیم همیشه گله سین.

نورمحمد قویاش قاریزاده

Türkmenem

Oğuzam, Türkmenem… Bayatlardan Türkmenem

Damarlarındaki asil kan, aslına çektiğin ırk menem
Yaprağın asılı dallar, gövdeni taşıyan kök menem
Yolunu gözleyen yar, aşkınla çarpan ürek menem
Can içre canan bilmişem gavim gardaş, nerdesen

Yedi koldan, yirmidört boydan gelmişem Orta Asyadan
Yayından fırlayan ok, huduttan hududa atılan mızrak
deli taylar gibi dörtnala esmişem
Az gitmişem, uz gitmişem, dere tepe düz gitmişem
Kuş uçmaz kervan geçmez dağları göçebe adımlarla gezmişem
Irağı yakın, yurdumu ırak eylemişem
Tırnaklarımla oymuşam tortu kayaları
kıraç toprakları gözyaşlarımla sulak etmişem
Kızgın tohumlar serpmişem, emek vermişem, aşa getirmişem
Türk illerine haber salmışam gavim gardaş nerdesen

Selçuklu şah-ı sultanlarım adım atmış otağıma
kapıda karşılamışam civan-ı mert erlerimi
başım üstünde berhudar ağırlamışam
Musul’da Zengiler, Kerkük’te Kıpçak
Erbil’de Beg Teginliler adıyla Atabegleri kurmuşam
Türk’ün adını âlemlere duyurmuşam
Bayındır Kızanı torunlarımı kucaklamışam
bahar coşkusu Akkoyunlar gibi meralara yayılmışam
Sultan Cined oğlu Şah İsmailimle pişirmişem ham yanlarımı
ocağımda tüten Safevi ateşiyle alev alev yanmışam
Genç Osmanlıyla açmışam Bağdat’ın kapısını
cahiliye devrini kapatmışam
Dil, din ve ırk özgürlüğüyle donatmışam halkları
mum gibi aydınlatmışam kör karanlık tarihi
çevreme ilim, irfan, ışık saçmışam
Derin hülyalara dalmışam gavim gardaş, nerdesen

Ne zaman ki Türk birliğine diş bilemiş düşman
çapraz fişek silahıma davranmışam
Zırnık ödün vermemişem sevgimden
korkmamışam heç, ölümleri kuşanmışam

Yalın ayak koşmuşam Kafkas cephelerine
Sarıkamış harekâtına katılmışam
Buz kesmiş yüreğim Allah-u Ekber Dağlarında
katmer katmer kefensiz donmuşam

Çanakkale’de etten duvar olmuşam
göğüs göğüse çarpışmışam Allah vekil
bir adım geçirmemişem gâvuru öteye
üst üste cansız yığılmışam

Nasıl ki harb-i cihanlarla zayıflamışam
güçten kudretten düşmüşem heyhat
yeraltı kaya yağlarım sulandırmış ağızları
hemhal manda manda paylaşılmışam

Öyle ki et ve tırnak misali ayrılmışam
süt kuzu yavru gibi Anadolu’dan koparılmışam
Köpekler hırlamış peşimden, yılanlar tıslamış
Sahipsiz kalmışam gavim gardaş nerdesen

Lord planları tayin etmiş kaderimi,
Misak-i milli sınırlar dışına çıkarılmışam…
İtilmişem, kakılmışam, horlanmışam külliyen,
tekme tokat yerlere yatırılmışam…
Dağ ayılarının önüne atılmışam yaralı,
çöl develerinin hörgücüne tepe taklak asılmışam…

Türk menem demişem, Türkçe söylemişem,
Eskiyaka’da kurşunlara dizilmişem…
Emeğimin hakkını istemişem,
Gavurbağ’da linç edilmişem…
Adalet beklemişem, iplere gerilmişem…
Eşitlik yeğlemişem, zab suyu kana bulanmış,
Altunköprü’de ekin gibi biçilmişem…
El insaf vicdan dilemişem zindanlara sürülmüşem…
Diri diri gömülmüşem gavim gardaş nerdesen…

Kollarım kırılmış omuzlarımdan, işkencelerle yoğrulmuşam…
Gözlerim kan çanağı, fincan fincan oyulmuşam…
Ölmem yetmemiş kâfire, ip sarılmış cesedime, ibret-i âlem sokaklarda dolaştırılmışam…
Lime lime dağılmışam gavim gardaş, nerdesen…

Kimliğim değiştirilmiş,
El-Temim olmuş Türkmen Kerkük,
hafızalardan kazınmışam…
Baas baas bağırmışlar,
kin kusmuşlar yüzüm barabarı,
evimden yurdumdan göçe zorlanmışam…

Okumak yazmak yok…
Düşünmem, konuşmam, kızmam yasak…
Ağzım dilim bağlanmışam…
Başın kaldırıp bakmak, göz ucuyla süzmek ne cüret…
Oturmam, yürümem, gezmem yasak…
Elim ayağım dolanmışam…
Taş kesilmişem gavim gardaş nerdesen…

Di gah gel…
Di gel ölem di gel…
Adına gurban olam di gel…
Alnına kanım çalam di gel…
Bayrağım göğün mavi yeli, ay yıldızım sen…
Yurdum Türkmen eli, can özüm sen…
Soyum sopum Türkoğlu, yüzüm sürdüğüm izim sen…
Oy men ölmüşem gavim gardaş, nerdesen…

Canlara Canan Diye Sevdim

Sevdim seni hep canlara cânân diye sevdim 
Bir ben değil âlem sana kurban diye sevdim

Ecrâm-ı felek levh u kalem mest-i nigahın 
Didarına aşık ulu Yezdân diye sevdim

Mahşerde nebiler bile senden medet ister 
Gül yüzlü melekler sana hayran diye sevdim

Aşkınla buhurdan gibi tütmede bu kalbim 
Sensiz bana Cennet bile hicran diye sevdim

Ta arşa çıkar her gece aşıkların ahı 
Asilere lütfun yüce ferman diye sevdim

Doğ kalbime bir lahzacık ey nûr-i Dilârâ 
Sevdanı gönül derdine derman diye sevdim

Bülbül de senin bağrı yanık aşık-ı zârın 
Feryadı bütün ateş-i sûzân diye sevdim

Huriler ezelden beri Şeydâ-yı cemalin 
Yanmıştı sana Yusuf-i Kenan diye sevdim

Evlad ü iyalden geçerek Ravza’na geldim 
Evsafını medhetmede Kur’ân diye sevdim

Kıtmirinim ey Şâh-ı Rüsûl kovma kapından 
Âlemlere rahmet dedi Rahman diye sevdim

Şeydâ kuluna nazar eyle nazar-ı merhametinle 
Bir lahza nazar en büyük ihsan diye sevdim

Hasan Basri Çantay

جوزجانینگدان گپور

 

_{ای گونگل تولقین لانیب سن جوزجانینگدان گپور}             

_{مهری جانینگغه سینگیشغن آشیانینگدان گپور}

_{لعلینگ اوزره غوندریب طلا دپانینگ اوتمیشین}           

_{بویله بیراوتمیشلی مهد باستانینگدان گپور}

_{پیریمیز عابد نظر وهمده داملا بدل}                            

_{کوکره گی عرفان اویی جنت نشانینگدان گپور}

 _{اذنب وابن یمین وجوهری شعرین اوپیب}                   

_{نغمه سی عاشق دلینده جاودانینگدان گپور}

 _{یاپراغه منشی یوسف نینگ بارماغیندان دامجیلان}         

_{بلکه تاریخ  مقیم خانی وخانینگدان گپور}

 _{تا سوزینگ تاپسین ملاحتلر دیلینگده اوزگچه}                

_{نفت وگازینگ معدنی هم دوزی کانینگدان گپور}

 _{کیم اویانسین اوخیسیندان سازو صحبت تیسکینیب}         

_{قل محمد یالی هر بیرنغمه خوانینگدان گپور}

 _{ساقله میش دیر غولتیغینده کایناتی المدام}                     

_{بول حدودالعالمینگدان بو جهانینگدان گپور}

 _{دینگ سالیب چون تیتره شیب غالسین جهانینگ سینه سی}      

_{سلطنت لی اول فریغونیان وخانینگدان گپور}

 _{گاهی  یمشک قلعه وبالاحصارینگدان دوریب}             

_{گاهی جرغوی گه یتیم داغینگده کانینگدان گپور}

بیلمه دیکلر بیلسین وهم انگمه دیقلار انگله سین             

_{گؤگینگ اوستیندن یرالغان عزوشانینگدان گپور}

 _{سؤزله شیک چاغینده گویجیکسین وسویجیکسین لبیم}      

_{غیبی ومغموم میمیز شکرستانینگدان گپور}

 _{ایککی اولکانی مدیمی دوشیریب گیلمکده دیر}          

_{مهری جوشغین پل خراسانینگده یانینگدان گپور}

 بوسلیمان  جوزجانی فقه بیلیم دن آرقلی              

_{تاپدی شهرت  شهرتی دنیا عیانینگدان گپور}

 _{اؤسیگرحرفینده عنبر مولوی یزدانقلینگ}                  

_{شعرینینگ یاپراغی نازک ارغوانینگدان گپور}

 _{لاله سی عاشق دیلین عطری شاعر دویغیسی}         

_{ایندی جنگل باغیمیزدن گل ستانینگدان گپور}

 _{ترکی دیل تاپدی وطنده همتیندن رسمیت}             

_{بول دیلینگغه حصه غوشغان قهرمانینگدان گپور}

 _{آنگیمه آنگین سینگیرگن مثل استادیم متین.}          

_{رمزی شعرینگ اوجی ساری نردبانینگدان گپور}

 _{گاهی ملا پیر نفس  اوستادیمیزنی یاد ادیب}            

_{گاه گاهی  مخلص ینگ دک نکته دانینگدان گپور}

 _{یرغوجاغینی یگیتلیکده معطر ایله گن}                

_{گل طبیعت لی  صبوری نوجوانینگدان گپور}

 _{حامد و فرزام , مساعد واله ,همچون مستعد.}           

_{جوزجانده اوخله غانلار این وانینگدان گپور}

 _{واث ونصرین و مسکین و حمیدی لر بیلن}          

_{مفتی و نزعی,لرینگ اهل فغانینگدان گپور}

 _{تاکه آقسین هرطرف ساکن دنگیزلر تولقینیب}           

_{مخفی و نالانیمیز,طبعی روانینگدان گپور}

 _{گونگلیمیز گل گل آچیلسین جان ایچیندن میلغیراب}       

_{چون مساعد حسی عطر بوستانینگدان گپور}

 _{گه یتیم و ملا قربان گه تواف نگدان توتیب}               

_{ییغناق ایچره هربیری شیوا بیانینگدان گپور}

 _{باش ایگیب تعظیم ادیب  استاد ایناقینگ غاشینه} 

_{سونگره ناآرامیمیز دان همزبانینگدان گپور}

 _{سویجی دیرجانینگدانم حاجی قویاشینگ نکته سی}     

_{بول بییکلیک دوغرسینده خسته جانینگدان گپور}

 _{نقشه سیندان یوزله نر غیزوگیلینلر صورتی}            

_{قاقمه و قالینده بوعکس ونشانینگدان گپور}

 _{شاعر: محمد صفر نظر " امانی"}